در این مطلب میخواهیم شما را با بیماری بسیار خطرناک هاری آشنا کنیم. ویروس هاری چیست و چگونه وارد بدن انسان و حیوانات میشود؟ چرا و چه زمانی باید واکسن هاری برای انسان تزریق شود؟ چرا باید حیوانات خانگی خود را با واکسن هاری مصون نگه داریم؟

هاری چیست؟

هاری یک بیماری جدی و خطرناک است که معمولا منجر به مرگ می شود. ویروس هاری سیستم عصبی مرکزی را آلوده می کند. علائم ممکن است از روزها تا سالها پس از قرار گرفتن در معرض ویروس رخ دهد و شامل هذیان (گیجی)، رفتار غیرطبیعی، توهم، آب هراسی (ترس از آب) و بی خوابی (مشکل در خوابیدن) است که قبل از کما و مرگ رخ می دهد.

چگونه می توان تشخیص داد که حیوان هاری rabies دارد؟

شما نمی توانید با نگاه کردن به حیوان تشخیص دهید که آیا حیوانی به هاری مبتلا شده است یا خیر – تنها راه برای اطمینان از اینکه حیوان (یا شخصی) به هاری مبتلا شده است، انجام آزمایش های آزمایشگاهی است. با این حال، حیوانات مبتلا به هاری ممکن است عجیب رفتار کنند. برخی ممکن است پرخاشگر باشند و سعی کنند شما یا حیوانات دیگر را گاز بگیرند یا ممکن است بیش از حد معمول آب دهانشان بریزد.

همه حیوانات مبتلا به هاری rabies تهاجمی یا دچار آب‌ریزش نخواهند بود. حیوانات دیگر ممکن است ترسو یا خجالتی رفتار کنند، به آرامی حرکت کنند یا اهلی باشند، یا به شما اجازه دهند به آنها نزدیک شوید. از آنجایی که معمولاً حیوانات وحشی اینگونه عمل نمی کنند، باید به خاطر داشته باشید که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد. برخی از حیوانات ممکن است بیمار به نظر نرسند. برای سلامت و ایمنی حیات وحش، حیوانات خانگی و خودتان، حیوانات وحشی از جمله بچه حیوانات را به حال خود رها کنید و به آنها نزدیک نشوید.

بهترین کار این است که هرگز به حیوان وحشی غذا ندهید یا به آن نزدیک نشوید. مراقب حیوانات خانگی که نمی شناسید، باشید. اگر سگ یا گربه ولگردی دیدید، آن را نوازش نکنید. اگر به کشوری سفر می کنید که هاری در سگ ها شایع است، واکسن پیشگیری از هاری بزنید.

علائم هاری برای حیوان و انسان چیست؟

در دوره مقدماتی بیماری که ۲ تا ۳ روز قبل از ظهور علایم اصلی است افسردگی، بی قراری، خستگی، بی اشتهایی ، تف اندازی، سوزش و خارش و گاهی درد در محل گزش دیده می شود؛ پس از این دوره انسان نسبت به تمام محرکهای فیزیکی، شیمیایی، حسی و بویایی واکنش نشان می دهد. کوچکترین صدا یا نور او را به شدت متشنج می کند و خود را به در و دیوار می زند؛ اطراف دهان او را کف می پوشاند و بیمار عطش فراوان دارد، ولی به علت انقباض عضلات گلو قادر به نوشیدن آب نمی باشد و با دیدن یا شنیدن صدای آب به شدت تحریک می شود و همچنین عبور هوا نیز از روی صورت باعــــــث تحریک بیمار می شود.  پس از آن بیمار بر اثر انقباضات شدید عضله قلب و فلج دستگاه تنفسی فوت می نماید.

•  هذیان (گیجی)
•  رفتار غیرطبیعی
•  توهم
• آب هراسی (ترس از آب)
•  بی خوابی (مشکل در خوابیدن)
•  بیماری عمومی
•  مشکلات بلع
•  آب دهان یا بزاق بیش از حد.

از چه حیواناتی باید هراس هاری داشت؟

•  حیوانی که بیش از حد تهاجمی است.
•  حیوانی که اجسام خیالی را گاز می‌گیرد.
•  حیوانی که رام‌تر از آنچه انتظار دارید به نظر می‌رسد.
•  حیوانی که در حرکت مشکل دارد یا حتی ممکن است فلج شود.
•  خفاشی که روی زمین است.

چه حیواناتی انتقال دهنده بیماری هاری هستند؟

هر حیوان پستانداری که توسط حیوان آلوده دچار حیوان گزیدگی شده باشد میتواند دچار هاری شده و این بیماری را انتقال دهد. حیوانات خانگی (مانند گربه و سگ) و دام ها (مانند گاو و اسب) نیز می توانند به هاری مبتلا شوند. طبق گزارشات تقریباً تمام حیوانات خانگی و دام‌هایی که به هاری مبتلا می‌شوند واکسن دریافت نکرده بودند یا در مورد واکسیناسیون هاری به‌روز نبودند. بیشتر حیوانات خانگی از تماس با حیات وحش به هاری مبتلا می شوند. (مارها، پرندگان و ماهی های ناقل نیستند).

حیوانات ناقل اصلی این بیماری عبارتند از:

• سگ
• روباه
• راکون
• خفاش

چگونه می توان از هاری در حیوانات جلوگیری کرد؟

چندین کار وجود دارد که می توانید برای محافظت از حیوان خانگی خود در برابر هاری انجام دهید. این موارد عبارتند از:

1. تزریق واکسن هاری به حیوانات خانگی و تمدید سالیانه آن
2. دور نگه داشتن حیوانات خانگی از حیوانات وحشی و خیابانی
3. عقیم کردن حیوانات خانگی
4. بسیاری از ایالات حیوانات وحشی (عمدتا راکون ها) را برای جلوگیری از گسترش هاری واکسینه می کنند. آنها به جای اینکه هر حیوانی را بگیرند و به آن واکسن بزنند، از واکسنی در نوع خاصی از غذا استفاده می کنند که وقتی حیوان آن را می خورد، مصون می شود. غذا در جایی قرار می گیرد که حیوانات احتمال دارد آن را پیدا کنند.

انسان چگونه به هاری دچار میشود؟

تماس با بزاق یا بافت عصبی حیوان آلوده (سگ و گربه) ، به عنوان مثال از طریق گاز گرفتن یا خراش (حیوان گزیدگی )، و عدم دریافت مراقبت های پزشکی مناسب، از جمله واکسن هاری، می توانند به هاری مبتلا شوند.

حیوان گزیدگی*: منظور از حیوان گزیدگی گاز یا خراش توسط حیوان مشکوک و واکسینه نشده است.

بعد از حیوان گزیدگی توسط حیوان مشکوک به هاری چه اقداماتی لازم است؟

•   محل زخم باید به طور کامل با آب و صابون شسته شود.
• اگر محل جراحت خونریزی دارد با سرم شست و شو و الکل۶۰ تا ۷۰ درصد یا محلول بتادین یک درصد و یا سایر مواد ضدعفونی شود.
• زخم را هیچ وقت نباید پانسمان نمود زیرا میکروب هاری بی هوازی است و بر اثر پانسمان رشد آن سریع خواهد شد.
•  به نزدیک ترین مرکز بهداشت واکسیناسیون مراجعه کنید و هرچه سریعتر واکسن هاری را تزریق نمایید.
•  پس از شروع علائم بیماری، واکسن هاری دیگر اثر بخش نیست و شخص آلوده باید (متاسفانه) تا زمان مرگ قرنطیه شود.

چرا واکسن هاری بزنیم؟

ویروس هاری در کمتر از 10 روز میتواند منجر به مرگ شود و بعد از دیدن اولین علائم در شخص مبتلا دیگر هیچ راه درمانی وجود ندارد. بنابراین اگر شما فردی هستید که با حیواناتی از جمله سگ و گربه های خیابانی ارتباط نزدیکی دارید و به آنها علاقه مندید بهتر است که برای پیشگیری واکسن هاری دریافت کنید و در صورت حیوان گزیدگی حتما دوز یادآور را تزریق کرده و مراقبت های بهداشتی و پزشکی را انجام دهید.

آیا واکسن هاری میتواند از هاری پیشگیری کند؟

بله، فردی که واکسن پیشگیری از هاری را تزریق کرده باشد، در صورت گزیده و آلوده شدن دچار خطر جانی نمی شود و لازم است فقط اقدامات بهداشتی را انجام داده و دوز یادآور را تزریق کند. بهتر است اقدامات پزشکی را به مراکز واکسیناسیون بسپارید و از آنها پیروی کنید.

چه کسانی باید واکسن هاری بزنند؟

به افراد خاصی که در معرض خطر بیشتری برای قرار گرفتن در معرض هاری هستند، مانند افرادی که با حیوانات بالقوه آلوده کار می کنند، توصیه می شود در صورت مواجهه با هاری، واکسن دریافت کنند تا از ابتلا به هاری جلوگیری شود.

•  افرادی که با حیوانات در ارتباط هستند مانند دامپزشک ها.
•  افراد علاقه مند به حیوانات مانند حامیان و غذا رسانان.
•  طبیعت گردها و کسانی که در طبیعت کمپ میکنند.
•  افرادی که توسط حیوانات غیر خانگی دچار حیوان گزیدگی (چنگ، گاز، تماس با بزاق) شده اند.

چند دوز واکسن هاری برای انسان لازم است؟

اگر شما شخصی هستید که با حیواناتی مانند سگ و گربه زیاد سر و کار دارید، به آنها علاقه مندید و با آنها به بازی می پردازید بهتر است که با زدن واکسن هاری برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک اقدام کنید.

واکسن هاری برای پیشگیری: در دو نوبت روز 0 و روز 7 تزریق میشود. اما توجه داشته باشید در صورت مواجهه با چنگ و گاز حیوانات واکسینه نشده حتما باید به مراکز واکسیناسیون مراجعه کرده و دوز یادآور را تزریق نمایید.

واکسن هاری بعد از حیوان گزیدگی: اگر در گذشته علیه هاری واکسینه نشده اید، به 4 دوز واکسن هاری در طی 2 هفته (در روزهای 0، 3، 7 و 14 تزریق می شود) نیاز دارید. همچنین باید داروی دیگری به نام ایمونوگلوبولین هاری را در روز دریافت اولین دوز واکسن هاری یا بلافاصله پس از آن دریافت کنید.

 اگر در گذشته واکسن هاری دریافت کرده اید، معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض فقط به 2 دوز واکسن هاری نیاز دارید.

عوارض واکسن هاری برای انسان چیست؟

درد، قرمزی، تورم یا خارش در محل تزریق، سردرد، حالت تهوع، درد شکم، درد عضلانی یا سرگیجه ممکن است پس از واکسن هاری ایجاد شود. کهیر، درد در مفاصل یا تب گاهی پس از دوزهای یادآور رخ می دهد. گاهی اوقات افراد پس از اقدامات پزشکی از جمله واکسیناسیون غش می کنند. اگر احساس سرگیجه یا تغییرات بینایی یا زنگ زدن در گوش دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

• مانند هر دارویی، احتمال اینکه واکسن باعث واکنش شدید آلرژیک، آسیب جدی دیگر یا مرگ شود، بسیار کم است.
• به سوالاتی که مسئول واکسیناسیون قبل از تزریق میپرسد با دقت پاسخ دهید. اینکه چه دارویی مصرف میکنید، قبلا واکسن هاری دریافت کرده اید یا خیر، بعد از دریافت دوز قبلی واکسن واکنش آلرژیک داشته اید یا خیر ، بیماری یا آلرژی خاصی دارید یا خیر و …

آیا زنان باردار و شیرده و یا بیماران میتوانند واکسن هاری دریافت کنند؟

اگر در معرض ویروس هاری قرار گرفته اید، بدون توجه به بیماری های همزمان، بارداری، شیردهی یا ضعف سیستم ایمنی، باید واکسینه شوید.

کجا واکسن هاری انسان بزنیم؟

واکسن هاری تمامی حیوانات: همه ی کلینیک ها و بیمارستان های دامپزشکی واکسن هاری را تزریق میکنند.

واکسن هاری انسان: مراکز واکسیناسیونی که در ایران واکسن هاری انسانی تزریق میکنند مراکز تحت نظر انستیتو پاستور و دانشگاه هایی مثل تهران و علوم پزشکی شهید بهشتی هستند. برخی از این مراکز شبانه روزی بوده و در همه ی ساعات شبانه روز قابل دسترسی میباشند. در ادامه بعضی از این مراکز را به شما معرفی خواهیم کرد:

آدرس مراکز واکسیناسیون حیوان گزیدگی ( هاری):

مرکز خدمات جامع سلامت لیله القدر – همه روزه بجز روزهای تعطیل از ساعت 8 تا 15

آدرس: خیابان دماوند – ابتدای سی متری نیروی هوایی – کوچه خوب – پلاک 3

شماره های تماس : 02177038960 – 02177037392

مرکز بهداشت شمیرانات – همه روزه و روزهای تعطیل و بصورت شبانه روزی

ادرس: میدان قدس- خ شریعتی- جنب داروخانه طالقانی مرکز بهداشت شمیرانات

شماره تماس : 02122217222

برای دیدن سایر مراکز و واکسیناسیون هاری در استان تهران کلیک کنید.

مرجع : سایت  CDC.gov